Άλκης Γούναρης και Πάνος Χρυσόπουλος
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Φιλοσοφίας

Abstract: Όταν μιλάμε για ενίσχυση ή τροποποίηση του ανθρώπινου οργανισμού, συχνά προβάλουμε το επιχείρημα των ορίων της ανθρώπινης φύσης και συνεπώς οι πράξεις που παραβιάζουν αυτά τα όρια αξιολογούνται αρνητικά. Η θέση αυτή ωστόσο εμπεριέχει παραδοχές που οδηγούν σε λογικά σφάλματα. Μπροστά στη νέα εποχή, όπου οι επιστημονικές και τεχνολογικές κατακτήσεις αλλάζουν τις ανθρώπινες ικανότητες, θα αντιμετωπίζουμε όλο και πιο συχνά, σχετικά ηθικά διλήμματα αλλά και διλήμματα σε πρακτικό, πολιτικό και θεσμικό επίπεδο. Ως οδηγό στην αντιμετώπιση τέτοιων διλημμάτων, επιχειρούμε σε αυτό το άρθρο πρώτον να απαλλαγούμε από το λογικό σφάλμα της προσφυγής στο επιχείρημα της παραβίασης των ορίων της ανθρώπινης φύσης, και δεύτερον να δούμε πώς οι κρατούσες ηθικές και πολιτικές στάσεις αντιμετωπίζουν τα διλήμματα που σχετίζονται με την ανθρώπινη ενίσχυση. Χάριν παραδείγματος υιοθετούμε δύο οπτικές γωνίες: Την οπτική του Iron Man και την οπτική του Αριστοτέλη. Η πρώτη, εστιάζει στις ανθρώπινες δυνατότητες, την ελεύθερη βούληση και τα ατομικά δικαιώματα. Η δεύτερη, εστιάζει στον κοινωνικό σκοπό, την κοινωνική δικαιοσύνη και την ευδαιμονία του ανθρώπου εντός της κοινότητας. Και οι δυο οπτικές θέτουν κριτήρια και προϋποθέσεις για την ενίσχυση και τη βελτίωση της ανθρώπινης φύσης, αλλά αποτυγχάνουν να δώσουν μια ικανοποιητική απάντηση που θα λειτουργούσε ως κανόνας σε πρακτικό επίπεδο, ώστε ο νομοθέτης του μέλλοντος να λάβει σαφή θέση σε αυτά τα ζητήματα. Ένας ασφαλής και ταυτόχρονα πρακτικός τρόπος προσέγγισης θα ήταν να σκεφτούμε πέραν της ατομικής βούλησης και των κοινωνικών σκοπών, με μια καθολική προοπτική η οποία θα μας βοηθήσει να απενοχοποιήσουμε και να αποδαιμονοποιήσουμε την ανθρώπινη ενίσχυση. Υπάρχει άραγε κάποια ελάχιστη συνθήκη «καταλληλότητας», σύμφωνα με την οποία μπορεί να νομιμοποιηθεί κάθε ενίσχυση (που πληροί αυτή τη συνθήκη) στο μέλλον; Στον δρόμο προς αυτήν την αναζήτηση, έχουμε το καθήκον να προσεγγίζουμε χωρίς φόβο αλλά με φρόνηση, αυτοπεριορισμό, σεβασμό και μέριμνα για την ανθρωπότητα και τον συνάνθρωπό μας, το αναπόδραστο άμεσο μέλλον που είναι πλέον ορατό μπροστά μας.

Keywords: Human Nature, Transhumanism, Ethics and Politics of Enhancement, Libertarianism, Liberalism, Communitarianism

Γούναρης, Α., Χρυσόπουλος,. Π. (2019). Iron Man vs Αριστοτέλη: ο Τρανσουμανισμός, τα Όρια της Ανθρώπινης Φύσης και η Πολιτική για τα Γυαλιά Μυωπίας. Θεολογία. Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος. τομ. 90ος τεύχος 3ον σ.σ. 121 – 161. Ανακτήθηκε 22/01/2020 από https://alkisgounaris.gr/gr/archives/iron-man-vs-aristotle-transhumanism-the-limits-of-human-nature-and-the-politics-of-prescription-eyeglasses/